Romantisme (1800-1850)
1. Introduction: Samenleving vd 19e eeuw kende vele
opstanden, kleine revoluties en politieke machtswisselingen. Het was een
tijdperk waarin materialisme en burgerlijkheid hoogtij vierden. Dit had invloed
op de literatuur.
De romantiek was onstuimig (net als de maatschappij). De
bron was mal du siècle: een gevoel van diepe melancholie (mensen waren
ontevreden). Omdat mensen niet konden en wilden leven in de bestaande wereld,
die ze verwierpen, vluchtten romantische schrijvers in een eigen wereld. De
macht vd richtlijnen, logisch redeneren, sloeg om in bevrijding vd regels
waarbij verbeelding en gevoel wonnen vd regels. In het begin vd romantiek was
dit het ergst.
Kenmerken vd romantiek:
·
Nadruk vh gevoel
·
De behoefte terug te keren naar de natuur
·
Een sterk religieus besef
·
Het accent op de innerlijke beleving
·
Een vlucht in het verleden, toekomst, mysterie,
exotisme, ver weg en onbereikbare plekken
Tegenstelling:
men spreekt van een tegenstelling als verschillende elementen in een tekst
lijnrecht tegenover elkaar staan.
·
George Sand schreef La Mare au diable.
·
Alexandre Dumas schreef historische romans Les Trois
Mousquetaires en Le Comte de Monte-Cristo
·
Jules Verne schreef sciencefictionachtige toekomst Le Tour du Monde en quatre-vingts jours.
2. Prose: Jean-Jaques
Rousseau zette met zijn pleidooi voor terugkeer naar de natuur (simpele
dingen des levens) de Preromantiek in: overheersende, extreem verwoorde
gevoelens.
Jaques-Henri
Bernardin de Saint-Pierre (eind
18e, begin 19e eeuw): preromanticus die een brug vormde naar de romantiek. Hij
wilde zijn ideeën bewijzen door ze toe te passen in een roman (heeft hij ook
gedaan in Paul et Virginie): Er is een schip in een heftige storm. Een vrouw
(Virginie) staat op het achtersteven en herkende haar minnaar (Paul) aan zijn
onverschrokkenheid. Ze wenste hem eeuwig adieu. Op 1 naakte zeeman na, waren
alle zeemannen al overboord gesprongen. De zeeman riep dat ze haar kleren uit
moest trekken (zodat ze minder zwaar is als ze zwemt), maar dat wilde ze niet
(ze behield liever haar waardigheid). Omstanders riepen "Red haar!".
Brullend kwam een berg water naar het schip. Het meisje zag haar
onvermijdelijke dood tegemoet, met 1 hand op haar kleding, 1 op haar hart,
sereen omhoog kijkend als een engel.
Romantische kenmerken hierin: naaktheid, hulpeloze vrouw,
falen vd man, wilde natuur.
Victor Hugo (19e
eeuw): grondlegger vd romantiek, actief in alle literaire genres en de
politiek. Zijn invloed was enorm. Zijn beroemdste romans: historische romans
(maar eigenlijk meer sociaal-realistisch) Notre Dame en Les Misérables.
Historische roman:
roman die zich in het verleden afspeelt. Om het zo levensecht mogelijk te
maken, besteedt de auteur veel aandacht aan de sfeer en plaats van dat
tijdperk.
Les Misérables gaat over Jean Valjean. Hij heeft in
zijn jeugd een diefstal gepleegd en moet zijn hele leven boeten. Hierin
verwoordde Hugo de menselijke strijd voor een verbetering vd
levensomstandigheden.
Fragment: Jean Valjean komt Cosette tegen in het bos en
draagt haar wateremmer. Hierin speelt toeval een grote rol. Tegenstelling:
kleine Cosette bij grote Jean Valjean. Het fragment is beschreven vanuit de
verteller die om beurten de gevoelens/gedachten van Jean Valjean en Cosette
laat zien. Romantische kenmerken: veel oog voor detail (de traan uit haar oog)
Hector Malot
(1830-1907) schreef realistisch-sentimentele boeken, tussen lectuur en literatuur
in.
Na de romantiek kwam er verzet tegen de macht vh. gevoel en
de verbeelding. Auteurs uit deze tijd heten “auteurs de transition”; overgangsauteurs tussen het romantisme en
het realisme: romantische realisten.
Novelle: kort
verhaal met klein aantal personages en 1 verhaallijn.
Prosper Mérmimée (1803-1870)
schreef novelles met een romantische inhoud maar in een realistische stijl. Bijvoorbeeld
Carmen: de soldaat José is verliefd op de zigeunerin Carmen. Hij hoopt stiekem
dat ze met hem mee zal gaan, maar Carmen antwoord dat ze hem zal volgen tot de
dood, maar niet met hem kan leven omdat ze niet van hem houdt. Carmen ziet in
zijn ogen dat hij haar gaat doden. De blinde hartstocht van José blijkt uit het
feit dat hij voor haar heeft gestolen en gemoord. Door de aanhoudende
afwijzingen wordt José steeds kwader, Carmen gooit zelfs de ring die ze van hem
heeft gekregen weg en dan vermoordt José haar. Hij begraaft haar, zoals ze dat
wilde, in het bos en bekent zijn daad aan de eerste de beste politieagent die
hij tegenkomt.
Femme fatale;
vrouw die door haar aantrekkingskracht mannen in het verderf stort.
3 Poésie: Poëzie was het literaire genre om op
persoonlijke wijze gevoelens te verbeelden. Er waren geen regels voor rijm,
genres en thema’s, de subjectieve beleving vd. gevoelens werd met alle vrijheid
geschreven.
Victor Hugo
verwierf ook als dichter veel bekendheid, hij was de vader vd romantische
school. Gedicht over zijn overleden dochter Léopoldine: ochtendgloren. Hij
gebruikt veel tegenstellingen, want dat legt nadruk op gevoelens, bijvoorbeeld
dag/nacht en zwart/wit. De dag is als een nacht door het grote verdriet.
Alphonse de Lamartine
(1790-1869) leed aan mal du siècle : depressie over het einde vd eeuw.
Lamartine was de dichter vd liefde die de vrouw idealiseert en de dichter vd
melancholie vd natuur. Hij gebruikte veel beelden uit de natuur om de
schoonheid vd vrouw te omschrijven.
Alfred de Musset
(1810-1857) was al vroeg in de kringen vd romantici, maar neigde later meer
naar de romantische school. Zijn ideaal was een verzoening tussen klassieke
geest en romantische lyriek, en dat maakte hem tot een verscheurd wezen. Hij is
vooral bekend door Les nuits, geïnspireerd door diep liefdesverdriet. In een
gedicht waarin hij uitleg geeft over zijn situatie staat het volgende: zijn
vrienden lachen hem uit omdat hij dronken is, en een vrijheidsaanbidder is (dit
was heel radicaal), daarom is een glas wijn zijn enige vriend.
Gérard de Nerval (1808-1855)
verloor al vroeg zijn moeder en had later ook een ongelukkige liefde met een
actrice. Hij creëerde een fantasiewereld en werd verscheidene keren opgenomen
in een inrichting voor geesteszieken. Hij verlangt terug naar de jeugd, die in
zijn ogen symbool staat voor geluk. Dit zie je ook terug in zijn gedicht “Une
allée du Luxembourg”. Tegenstellingen hierin zijn: leven en nieuw, tegenover de
zware nacht.
4 Théatre: In het theater ontwikkelde Victor Hugo een
nieuwe theorie voor het romantisch theater. Hij verzette zich tegen de strenge
regels vh klassieke theater. Geen drie eenheden, geen noodzakelijk rijm, geen
onderscheid in tragedie en komedie: het theater moest een vermenging zijn van
tragedie en komedie. Hij schreef o.a. Hernani:
Verandering in vergelijking tot het klassieke toneel: nu is
er sprake van innerlijke beleving vd hoofdpersoon.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten